در این مقاله از مدیرنو به مهارت تفکر نقادانه (critical thinking) برای مدیران و مراحل رشد و تقویت و انواع مولفه های مهم در تفکر انتقادی چیست می‌پردازیم. برخی از افراد ذاتاً دارای استعدادهای خاصی هستند، در حالی که برخی دیگر باید برای پرورش آنها سخت تلاش کنند. توانایی و مهارت تفکر انتقادی یکی از این مهارت هاست. با این حال، تفکر نقادانه برای مدیران به خودی خود از توانایی‌های مختلفی (مهارت‌های نرم و سخت) تشکیل شده که به حل مسئله کمک می‌کنند.
تفکر انتقادی چیست؟
تفکرانتقادی فرآیند پرسش، تحلیل، تفسیر، ارزیابی و شکل‌دهی نظر درباره آنچه می‌خوانید، می‌شنوید، می‌گویید یا می‌نویسید است.
واژه انتقادی از کلمه یونانی kritikos به معنای توانایی قضاوت یا تمایز گرفته شده است. تصمیم گیری قابل اعتماد بر اساس اطلاعات دقیق همان چیزی است که تفکرانتقادی در آن معنا پیدا می‌کند و بر اساس آرمان‌های فکری جهانی مثل: وضوح، صحت، دقت، سازگاری، ارتباط، شواهد صحیح، استدلال عالی، عمق و انصاف، ساخته شده است. در نتیجه، کارفرمایان به ظرفیت تفکر انتقادی در نیروی انسانی اهمیت می‌دهند.
چرا مهارت تفکر نقادانه برای مدیران مهم است؟
وقتی تشریح درستی از آن ارائه کنیم تا حدودی اهمیت آن را نیز درک خواهیم کرد. در ادامه مولفه های اهمیت تفکر انتقادی را تشریح خواهیم کرد.
از بایدهای اساسی برخی مشاغل است
این نوع تفکر یک جنبه حیاتی از هر شغلی است که هدف آن استنتاج عینی حقایق بدون تعصب، بررسی زمینه، حل چالش‌های خلاقانه و دستیابی به پاسخ‌های عملی است.
تصمیم گیری را بهبود می‌بخشد
تصمیم‌های بزرگی مثل تغییر شغل که تاثیر مستقیمی روی نتایج و آینده زندگی دارند، از این نوع تفکر سود می‌برند. با کمک این نوع تفکر انگیزه تحقیق و استدلال عینی به جای واکنش عاطفی فوری را خواهید داشت.
متفکران انتقادی محتوای بیشتری دارند
اگر فردی مهارت تفکر انتقادی داشته باشد، می‌تواند هر موقعیت دشواری را ساده‌تر کند. توانایی تفکر نقادانه حسی از درون نگری را بر می‌انگیزد که رشد فردی و رضایت عمومی را تقویت می‌کند.
شما را به خوبی آگاه می‌کند
متفکران انتقادی در تحقیق و یافتن مهم‌ترین بخش‌های اطلاعاتی که آنها را در مورد هر موضوعی به خوبی آگاه می‌سازد، برتری دارند. چنین خصلتی در تعاملات محل کار و در تثبیت شما به عنوان رهبر فکری مفید است.
به ارائه بازتاب کمک می‌کند
متفکران انتقادی بیشتر در مورد خود تأمل می‌کنند و می‌توانند دیدگاه‌ها و نگرش‌های خود را در پرتو واقعیت‌های جدید اصلاح کنند. چنین افرادی انگیزه دفاع از اعتقادات شخصی خود را کمرنگ می‌کنند.
انواع تفکر انتقادی
سه نوع اصلی تفکر نقادانه برای مدیران و افراد وجود دارد: تحلیل، استنتاج و ارزیابی.
تحلیل و بررسی
- تشخیص آنچه گفته می‌شود
- متمایز ساختن موارد مرتبط از نامرتبط
- اتصال خطوط مختلف فکری
استنتاج
- شناسایی آنچه مرتبط است و آنچه نیست
- در نظر گرفتن اعمال شخص به عنوان نمونه‌ای از صفات، مقاصد یا بیان
- استخراج ایده
- استفاده از قیاس برای نتیجه‌گیری
- درک روابط علت و معلولی
ارزیابی
- استدلال برای تصمیم گیری
- تعیین ارزش، قابل اعتماد بودن یا قدرت استدلال
- درک اهمیت یا ارزش اطلاعات
کاربرد مهارت تفکر نقادانه در مسائل مهم
آیا باید به دانشگاه بروید یا باید در یک دوره آنلاین ثبت نام کنید؟ باید به صورت پاره وقت کار کنید یا تمام وقت؟ آیا باید برای یک سازمان استارتاپ، غیرانتفاعی یا انتفاعی کار کنید؟ هر کدام از این انتخابها مزایا و معایبی دارند.
برای پاسخ به چنین سوالهایی باید یک استدلال برای هر جایگزین ایجاد کنیم و زمینه های اقتصادی، اجتماعی و حرفه ای را ارزیابی کنیم. باید از خود بپرسیم که چرا این بهترین گزینه برای ماست. پس از تصمیم گیری، ما باید تلاش کنیم تا عواقب آن اقدام را در یک، پنج و 10 سال آینده پیش بینی کنیم.
مراحل رشد و تقویت مهارت تفکر انتقادی
6 مرحله برای درک این مراحل رشد و تقویت و شفاف سازی در مورد تفکر انتقادی وجود دارد:
تفسیر
به منظور توضیح مشکل یا سناریو و اطمینان از اینکه همه اعضای تیم در یک مسیر هستند به 5 سوال بنیادی پاسخ دهید:
- چه کسی، چه چیزی، چه زمانی، چرا، کجا. و همچنین به چگونگی انجام آن.
- چه خبره؟
- افراد درگیر چه کسانی هستند؟
- چه کسی مالک تصمیم گیری است؟
- بهترین روش برای توصیف یا طبقه بندی این تصمیم چیست؟
هنگامی که همه اعضای تیم احساس کردند که مشکلات را عمیقاً درک کرده‌اند، آماده هستند تا به تحلیل آن بپردازند.
تحلیل و بررسی
برای بحث بیشتر درباره این موضوع، روابط مورد نظر و واقعی بین اظهارات و سؤالات افراد تیم را بررسی کنید. دیدگاه، باورها و مفروضات هر فرد را در نظر بگیرید. حقایق و معیارهای موجود برای پشتیبان گیری از اطلاعات را بررسی کنید.
- دلیل شما برای این ادعا چیست؟
- نتیجه گیری شما چیست؟
- دقیقاً چه ادعایی دارید؟
- چرا به آن اعتقاد دارید؟
- استدلال های طرفداران و مخالفان چیست؟
هنگامی که همه اعضا احساس کنند که سؤالات را به طور کامل بررسی کرده‌اند، آماده حرکت به سمت استنتاج هستند.
پیشنهاد پادکست:
استنتاج
برای یافتن و جمع‌آوری مولفه‌های مورد نیاز برای رسیدن به نتایج منطقی، تیم باید از اطلاعات مرحله تجزیه و تحلیل، از جمله حقایق، ادعاها، دستورالعمل‌ها، استدلال‌ها، اعتقادات و دیدگاه‌ها برای تولید ایده استفاده کند. اکنون زمان فهرست کردن انتخاب‌های بالقوه و صحبت در مورد کاربردی بودن هر یک از آنهاست.
- بر اساس دانسته‌ها می‌توانیم چه استنباط هایی را استخراج کنیم؟
- با توجه به آنچه اکنون می‌دانیم، چه چیزی را می‌توانیم رد کنیم؟
- این شواهد دلالت بر چه دارند؟
- اگر آن فرض را رد کنیم یا بپذیریم چه اتفاقی می‌افتد؟
- آیا اثرات منفی وجود دارد که ممکن است و باید پیش بینی کنیم؟
هنگامی که اعضای تیم تمام داده‌ها و سؤالات را بررسی کرده‌اند، می‌توانید به مرحله ارزیابی حرکت کنید.
ارزیابی
در این مرحله به ارزیابی اعتبار نتایج حاصل از مرحله استنتاج و بررسی هرگونه اطلاعات و مفاهیم تازه‌ای که از آخرین جلسه ایجاد شده می‌پردازیم. قابلیت حیات و رشد ایده‌های بالقوه را با چشمان جدیدی بررسی کرده و به دنبال نقص‌های منطقی و شناختی آنها باشید.
- این ایده چقدر قابل اعتماد است؟
- ادعاهای مطرح شده توسط اعضای تیم چقدر متقاعد کننده است؟
- آیا اطلاعات ما دقیق است؟
- با توجه به دانسته‌ها، چقدر می‌توانیم در مورد نتیجه‌گیری خود مطمئن باشیم؟
- اگر این راه حل را در عرض یک سال اجرا کنیم، به چه نتایجی می‌رسیم؟
توضیح
در این مرحله، مراحلی را که تیم برای رسیدن به پاسخ‌ها طی کرد را توضیح دهید.
- یافته‌ها یا نتایج دقیق تحقیق چه بود؟
- چگونه به تجزیه و تحلیل پرداختید؟
- چگونه به این نتیجه رسیدید؟
- چرا فکر می‌کنید که این پاسخ مناسب و قابل اجرا بود؟
- دلیل این انتخاب خاص را چگونه توصیف می‌کنید؟
خود تنظیمی
مفروضات را به دقت بررسی کرده و هرگونه سوگیری که ممکن است تیم دچارش شده باشد را بررسی کنید. به منظور به چالش کشیدن، تأیید یا پیوند استدلال یا نتایج، قضاوت‌های استنباطی تیم را ارزیابی کنید.
- تکنیک ما چقدر موثر بود و چقدر به آن پایبند بودیم؟
- آیا می‌توان این دو نتیجه به ظاهر ناسازگار را با هم تطبیق داد؟
- اثبات ما چقدر قوی است؟
- قبل از اینکه به این راه حل متعهد شویم چه چیزی را از دست می‌دهیم؟
- آیا می‌توانیم قبل از اجرای نهایی، برخی از تعاریف را دوباره مرور کنیم؟
پیشنهاد مطالعه :
انواع گرایش های تفکر انتقادی
این نوع تفکر، تمرین ذهنی است که به منظور حل مسائل و تصمیم گیری مؤثر در باورها یا رفتارهای فرد گنجانده می‌شود.
انواع تفکر انتقادی در 12 گرایش وجود دارد:
- کنجکاوی
- ذهن باز
- خودکارآمدی
- توجه
- درونی‌سازی هدف گرا
- استقامت
- سازمان‌دهی
- حقیقت جویی
- خلاقیت
- شک و تردید
- انعکاس
- مدبر بودن
چگونه مهارت های تفکر انتقادی را تقویت کنیم؟
در ادامه مراحل و مولفه های رشد و تقویت تفکر انتقادی آورده شده:
- خودآگاه شدن
- درک فرآیند ذهنی خود
- توسعه آینده نگری
- تمرین گوش دادن فعال
- سوال پرسیدن
- ارزیابی شواهد موجود
کلام آخر:
تفکر نقادانه بیشتر به عنوان یک مهارت نرم برای مدیران و نیروی انسانی در نظر گرفته می‌شود که می‌تواند به شما در پیشرفت شغلی کمک کند. اما جنبه های فنی نیز در آن وجود دارد. پس توصیه می‌شود با اجرای گام به گام مولفه های ذکر شده در این مقاله در مسیر رشد و تقویت تفکر انتقادی خود گام بردارید.
برای آموزش تخصصی مهارت‌های مختلف در حوزه کسب‌وکار به پرسنل خود می‌توانید از دوره‌های آموزش درون‌سازمانی مدیرنو استفاده کنید.
منابع: emeritus ، هیئت تحریریه مدیرنو
