در سال‌های اخیر، رویکردهای مختلفی در زمینه آموزش و توسعه مهارت‌ها مورد توجه قرار گرفته‌اند که هدف اصلی آن‌ها، افزایش توانمندی و اثربخشی یادگیری است. در این مقاله از مدیرنو به تشریح نیازسنجی آموزش مبتنی بر شایستگی میپردازیم و به اهمیت و اهداف آن، ویژگی ها و راههای اجرای آن خواهیم پرداخت.
آموزش مبتنی بر شایستگی (CBE) به جای تمرکز بر زمان صرف شده در آموزش، بر میزان تسلط و توانمندی یادگیرنده تأکید دارد و به عنوان یکی از این رویکردها در سراسر جهان توجه ویژه‌ای را به خود جلب کرده است.
آموزش مبتنی بر شایستگی چیست؟
آموزش مبتنی بر شایستگی competency-based educationبه انگلیسی (CBE) نوعی آموزش است که هدف آن دستیابی به یک مجموعه شایستگی‌های خاص توسط یادگیرنده می‌باشد. شایستگی‌ها در اینجا به معنای مجموعه‌ای از دانش، مهارت‌ها و نگرش‌هایی است که فرد برای عملکرد موفق در یک حوزه مشخص نیاز دارد. این رویکرد بر توانمندی‌های فردی تأکید دارد و به جای اندازه‌گیری موفقیت یادگیرنده با واحدهای زمانی، توانایی وی در دستیابی به نتایج قابل ارزیابی را معیار قرار می‌دهد.
اهداف و اهمیت آموزش مبتنی بر شایستگی
این نوع از آموزش به دلیل تمرکز بر یادگیری مؤثر و کاربردی، اهمیت ویژه‌ای در نظام‌های آموزشی و توسعه فردی و حرفه‌ای دارد. هدف اصلی این نوع آموزش، تربیت افرادی است که بتوانند با توجه به نیازهای واقعی بازار کار و جامعه، عملکرد مؤثری داشته باشند. همچنین، این رویکرد به یادگیرندگان کمک می‌کند تا مهارت‌های لازم را برای موفقیت در زندگی حرفه‌ای و شخصی خود به دست آورند و از آموزش تئوری فاصله بگیرند.
پیشنهاد مطالعه :دوره آموزشی هوش هیجانی برای مدیران و کارکنان
ویژگی‌های یادگیری مبتنی بر شایستگی
این امر دارای ویژگی‌های خاصی است که آن را از سایر رویکردهای آموزشی متمایز می‌کند. برخی از این ویژگی‌ها عبارتند از:
تمرکز بر نتایج: یادگیری در این روش بر اساس نتایج قابل ارزیابی تعریف می‌شود و هدف آن کسب توانایی‌های خاص است.
توجه به سرعت یادگیری فردی: این روش به افراد اجازه می‌دهد تا با سرعت خودشان یاد بگیرند و زمان مورد نیاز برای دستیابی به شایستگی‌ها را تعیین کنند.
ارزیابی مستمر: ارزیابی مداوم و بازخورد مستمر بخشی از این نوع آموزش است تا اطمینان حاصل شود که یادگیرنده واقعاً به شایستگی‌ها دست یافته است. شاخص های ارزیابی مستمر باید بازخورد را به مدیران نشان دهند.
تطبیق‌پذیری و انعطاف‌پذیری: برنامه‌های آموزشی بر این اساس به راحتی قابل تغییر و تطبیق با نیازهای خاص یادگیرندگان و جامعه هستند.
مزایای یادگیری مبتنی بر شایستگی
این رویکرد آموزشی دارای مزایای فراوانی است که می‌تواند به بهبود سیستم‌های آموزشی و تربیت نیروی انسانی کمک کند. برخی از مزایای آن شامل موارد زیر است:
- توسعه مهارت‌های کاربردی: این نوع از آموزش یادگیرندگان را به طور عملی برای استفاده از مهارت‌ها و دانش در دنیای واقعی آماده می‌کند.
- بهبود بهره‌وری: با تمرکز بر شایستگی‌ها، افراد سریع‌تر به اهداف یادگیری خود می‌رسند و می‌توانند مهارت‌های لازم را بدون اتلاف وقت کسب کنند.
- افزایش انگیزه: این نوع آموزش به افراد امکان می‌دهد تا بر اساس توانایی‌ها و سرعت خود یاد بگیرند که منجر به افزایش انگیزه در یادگیری می‌شود.
- انعطاف‌پذیری بیشتر: این رویکرد آموزشی انعطاف‌پذیری بیشتری نسبت به روش‌های سنتی دارد و می‌تواند به نیازها و شرایط خاص یادگیرندگان پاسخ دهد.
چالش های نیازسنجی آموزشی مبتنی بر شایستگی
نیاز به ارزیابی‌های دقیق: برای اطمینان از دستیابی به شایستگی‌ها، ارزیابی‌های دقیقی لازم است که ممکن است زمان‌بر و هزینه‌بر باشد.
کمبود منابع و امکانات: در بسیاری از مواقع، زیرساخت‌های لازم برای پیاده‌سازی کامل این نوع آموزش در دسترس نیست.
پیچیدگی در تدوین برنامه‌ها: طراحی برنامه‌های آموزشی مبتنی بر شایستگی به دانش و مهارت‌های خاص نیاز دارد و ممکن است برای برخی مؤسسات پیچیده باشد.
مقاومت در برابر تغییر: تغییر از روش‌های سنتی به این مدل آموزشی، ممکن است با مقاومت‌هایی از سوی مدرسین و دانش‌آموزان مواجه شود.
پیشنهاد مطالعه :
انواع آموزش مبتنی بر شایستگی
از آنجایی که این مدل آموزشی متناسب با نیازها و اهداف خاص کارکنان است، طیف گسترده ای از گزینه های آموزشی بر اساس این مدل وجود دارد. برخی عبارتند از:
- آموزش ارتباطات در محل کار
- تکمیل مراحل یک کار، مانند اجرای صحیح یک برنامه
- ایجاد و ارائه زمینه فروش
- مدیریت پروژه از ایجاد تا اجرا
- ماژول های دوره آنلاین در مورد مهارت های تحلیلی، تعارض در محل کار، یا سایر مهارت های توسعه حرفه ای
این نوع آموزش برای چه مواردی استفاده می‌شود؟
این نوع آموزش، به کارفرمایان کمک می کند تا تعیین کنند آیا کارکنان مجموعه مهارت های مناسبی برای تکمیل وظایف محول شده خود و رشد در نقش های پیشرفته تر دارند یا خیر. به جای مفاهیم انتزاعی، بر کمک به کارکنان برای توسعه مهارت ها و دانش عملی متمرکز است. این ابزار ابزارهای مورد نیاز برای ارزیابی موثر کارمندان برای رشد و پیشرفت در نقش‌های خود را در اختیار کسب‌وکارها قرار می‌دهد و سپس فرصت‌های آموزشی ارزشمندی را برای زمانی که شکاف‌های مهارتی ایجاد می‌شود فراهم می‌کند.
مبانی یادگیری مبتنی بر شایستگی
یادگیرنده محور:
یادگیری مبتنی بر شایستگی زمانی بهترین نتیجه را دارد که نیازها و اهداف یادگیرنده را در اولویت قرار دهد. این به این معنی است که یک چارچوب موثر به یادگیرنده فرصت‌هایی برای کار با دیگران، یادگیری با سرعت خاص خود، نشان دادن تسلط بر مهارت‌ها و احساس حمایت در توسعه حرفه‌ای در حین رشد در نقش خود، ارائه می‌دهد.
طراحی شده با مهارت‌های خاص:
به جای انتخاب ماژول‌های یادگیری بر اساس مهارت‌های عمومی محل کار، یک چارچوب مؤثر از ماژول‌های منحصربه‌فرد و متناسبی استفاده می‌کند که بر مهارت‌های عملی که کارکنان شما برای پیشرفت در صنعت شما نیاز دارند، تمرکز می‌کنند. این به این معنی است که برای فکر کردن به شکاف‌های مهارتی که ممکن است کارمندان شما در محل کار شما با آن مواجه شوند، وقت بگذارید و به آن‌ها رسیدگی کنید.
مبتنی بر نتیجه:
برای به حداکثر رساندن اثربخشی این مدل آموزشی، کلید آن این است که کارکنان قبل از پیشرفت به دوره بعدی، بر یک مهارت تسلط داشته باشند. استفاده از تجزیه و تحلیل برای ردیابی پیشرفت برای کارمندان مفید است تا ببینند چقدر پیشرفت کرده اند. به علاوه، کارمندانی که تسلط نشان می دهند، معمولاً در مهارت های خود اطمینان بیشتری دارند و مشتاق تر برای ادامه یادگیری هستند.
مراحل پیاده‌سازی آموزش مبتنی بر شایستگی
تعیین شایستگی‌های مورد نیاز: در این مرحله، باید شایستگی‌های مورد نیاز برای یک حوزه خاص مشخص شوند. که می‌توانند شامل مهارت‌های عملی، دانش نظری و نگرش‌های مورد نیاز باشند.
طراحی برنامه آموزشی: در این مرحله، برنامه‌ای برای دستیابی به شایستگی‌ها طراحی می‌شود. این برنامه باید شامل محتوای آموزشی، فعالیت‌های عملی و ارزیابی‌های مختلف باشد. پیشنهاد مطالعه :بهترین پیشنهادات برای آموزش کارکنان در 2024
اجرای برنامه آموزشی: در این مرحله، برنامه آموزشی به اجرا در می‌آید و یادگیرندگان به فعالیت‌های مختلفی برای دستیابی به شایستگی‌ها می‌پردازند.
ارزیابی و بازخورد: ارزیابی مستمر و بازخورد به یادگیرندگان کمک می‌کند تا بدانند در کدام بخش‌ها نیاز به بهبود دارند و چقدر به شایستگی‌های تعیین شده نزدیک شده‌اند.
پیشنهاد مطالعه :
نمونه‌های موفق از یادگیری مبتنی بر شایستگی
بسیاری از کشورهای پیشرفته و مؤسسات آموزشی برجسته، از این رویکرد آموزشی در برنامه‌های خود استفاده کرده‌اند. به عنوان مثال، در زمینه آموزش پزشکی، به دانشجویان پزشکی کمک می‌کنند تا مهارت‌های عملی و دانش لازم برای تشخیص و درمان بیماری‌ها را به دست آورند. همچنین، در صنعت IT و فناوری، به متخصصان کمک می‌کنند تا با تکنولوژی‌های جدید و مهارت‌های کاربردی آشنا شوند.
آینده آموزش مبتنی بر شایستگی
با توجه به تغییرات سریع در نیازهای بازار کار و رشد فناوری، آینده چنین سبک آموزشی بسیار روشن به نظر می‌رسد. این رویکرد می‌تواند به یادگیرندگان کمک کند تا در دنیای پرچالش امروزی، به مهارت‌های لازم دست یابند و توانایی‌های خود را به‌روز نگه دارند. به‌ویژه در حوزه‌هایی که سرعت تغییرات زیاد است، این سبک آموزشی می‌تواند ابزاری مؤثر برای تربیت نیروی کار متخصص و ماهر باشد.
نتیجه‌گیری
یادگیری مبتنی بر شایستگی به عنوان یک رویکرد آموزشی کاربردی و اثربخش، می‌تواند تحول بزرگی در زمینه آموزش و تربیت نیروی انسانی ایجاد کند. با تمرکز بر شایستگی‌ها و توانمندی‌های واقعی، افراد می‌توانند برای مواجهه با چالش‌های شغلی و اجتماعی آماده شوند. به طور کلی، این نوع آموزش می‌تواند نقش مؤثری در بهبود بهره‌وری فردی و سازمانی داشته باشد و به توسعه پایدار جامعه کمک کند.
برای اجرای آموزشهای درون سازمانی و مبتنی بر این روش آموزشی با کارشناسان ما تماس بگیرید.
منابع: هیئت تحریریه مدیرنو ،coursera
