چگونه کسب و کار خود را تحلیل کنیم؟

تحلیل کسب و کار چیست؟

کارشناس تحلیل کسب و کار کیست؟

کارشناس تحلیل کسب و کار فردی‌ست که با جمع‌آوری، بررسیل داده‌ها و فرآیندهای سازمانی، به شناسایی نیازهای کسب‌وکار و ارائه راهکارهای بهینه برای بهبود عملکرد و تحقق اهداف سازمان کمک می‌کند. این نقش شامل پل زدن بین تیم‌های فنی و غیرتکنیکی، مستندسازی الزامات، طراحی راه‌حل‌ها، و نظارت بر اجرای تغییرات است.

کارشناس تحلیل کسب و کار با مهارت در آنالیز داده، ارتباطات، و درک فرآیندهای سازمانی، به تصمیم‌گیری‌های استراتژیک و عملیاتی ارزش می‌افزاید.

چرا تجزیه و تحلیل کسب و کار مهم است؟

• شناسایی فرصت‌های رشد: تحلیل کسب‌وکار به شما کمک می‌کند تا روندهای جدید بازار را کشف کنید.
• بهبود فرآیندها: از طریق شناسایی گلوگاه‌ها، ناکارآمدی‌ها و نقاط ضعف در فرآیندهای عملیاتی.
• کاهش ریسک‌ها: با تحلیل کسب‌وکار ، سازمان‌ها می‌توانند پیش‌بینی‌های بهتری از آینده داشته باشند و ریسک‌های احتمالی را کاهش دهند.
• افزایش بهره‌وری: با شناسایی نقاط ضعف و بهبود فرآیندها، بهره‌وری سازمان افزایش پیدا می‌کند.

چالش‌های تحلیل کسب و کار چیست؟

• کمبود داده‌های کافی: نداشتن داده‌های کافی می‌تواند دقت آنالیز را کاهش دهد.
• مقاومت در برابر تغییر: کارکنان ممکن است در برابر تغییرات پیشنهادی مقاومت کنند.
• هزینه‌های بالا: برخی ابزارهای آنالیز پیشرفته هزینه‌بر هستند.
• پیچیدگی ابزارها: استفاده از نرم‌افزارهای تحلیلی نیاز به آموزش دارد.

سطوح تجزیه و تحلیل کسب و کار

1.  سطح استراتژیک: برای تعیین اهداف بلندمدت کسب‌وکار
2. سطح عملیاتی: برای بهبود فرایندهای روزمره
3. سطح تکنولوژیک: برای انتخاب ابزارها و فناوری‌های جدید

1. آنالیز استراتژیک (Strategic Analysis)

اهداف آنالیز استراتژیک

• تعیین جهت‌گیری کلی کسب‌وکار: مشخص کردن اهداف بلندمدت، مأموریت و چشم‌انداز سازمان.
• شناسایی فرصت‌ها و تهدیدها: کشف روندهای کلان بازار و شناسایی عواملی که می‌توانند بر موفقیت سازمان تأثیر بگذارند.
• تعیین مزیت رقابتی: تشخیص نقاط قوت کسب‌وکار که می‌تواند به تمایز آن از رقبا منجر شود.
• تصمیم‌گیری درباره ورود به بازارهای جدید: انتخاب بازارهای جدید برای توسعه کسب‌وکار.

خروجی‌های آنالیز استراتژیک

• تدوین استراتژی‌های کلان کسب‌وکار
• تعیین اهداف و چشم‌انداز بلندمدت
• شناسایی مزیت‌های رقابتی پایدار

نمونه تحلیل استراتژیک کسب و کار

2. آنالیز تاکتیکی (Tactical Analysis)

اهداف آنالیز تاکتیکی

• تبدیل اهداف استراتژیک به برنامه‌های عملیاتی: برنامه‌ریزی برای دستیابی به اهداف بلندمدت سازمان.
• شناسایی فرصت‌های بهبود فرآیندها: کشف فرصت‌های بهبود بهره‌وری و کاهش هزینه‌ها.
• مدیریت تغییرات سازمانی: مدیریت تغییرات ناشی از اجرای استراتژی‌های کلان.

ابزارهای تحلیل تاکتیکی کسب و کار

• آنالیز زنجیره ارزش (Value Chain Analysis): شناسایی فعالیت‌های کلیدی که ارزش بیشتری برای مشتریان ایجاد می‌کنند.
• آنالیز فرآیندهای کسب‌وکار (BPM): شناسایی و بهبود فرآیندهای داخلی سازمان.
• مدیریت ریسک: شناسایی و مدیریت ریسک‌های ناشی از پیاده‌سازی استراتژی‌های کلان.

خروجی‌های آنالیز  تاکتیکی

• برنامه‌های عملیاتی برای تیم‌های فروش، تولید و منابع انسانی
• شناسایی بهبودهای مورد نیاز در فرآیندهای داخلی
• کاهش هزینه‌ها و بهبود بهره‌وری

نمونه تحلیل تاکتیکی کسب و کار

3. آنالیز عملیاتی (Operational Analysis)

اهداف آنالیز عملیاتی

• بهبود فرآیندهای روزانه: افزایش کارایی فرآیندهای داخلی سازمان.
• افزایش بهره‌وری و کاهش هزینه‌ها: کاهش هزینه‌های عملیاتی و استفاده بهینه از منابع.
• مدیریت عملکرد کارکنان: ارزیابی و بهبود عملکرد کارکنان.

ابزارهای تحلیل عملیاتی کسب و کار

• نمودارهای فرآیند (Flowcharts): برای شناسایی نقاط گلوگاهی و بهبود فرآیندها.
• نرم‌افزارهای تحلیل داده: ابزارهایی مانند Power BI و Excel برای آنالیز داده‌های روزمره.
• شاخص‌های کلیدی عملکرد (KPI): ارزیابی عملکرد کارکنان و فرآیندها با استفاده از شاخص‌های کلیدی.

خروجی‌های آنالیز عملیاتی

• بهبود بهره‌وری کارکنان و کاهش زمان اجرای فرآیندها
• بهبود کیفیت خدمات و محصولات
• کاهش هزینه‌های عملیاتی

نمونه تحلیل عملیاتی کسب و کار

نیاز به کمک دارید؟

اگر در زمینه تحلیل کسب‌وکار نیاز به کمک و راهنمایی تخصصی دارید، برای رزرو وقت مشاوره، فرم سریع زیر را تکمیل کنید.

مراحل تحلیل کسب‌وکار چیست؟

مرحله ۱: تعریف مسئله

• هدف از این تحلیل چیست؟
• چه کسی از نتایج آن سود می‌برد؟
• چه محدودیت‌هایی در انجام آن وجود دارد؟

مرحله ۲: جمع‌آوری اطلاعات

• مصاحبه‌ها و نظرسنجی‌ها
• بررسی گزارش‌های مالی و حسابداری
• تحلیل داده‌های بازار و رقبا

مرحله ۳: آنالیز داده‌ها

• تحلیل SWOT: برای شناسایی نقاط قوت، ضعف، فرصت‌ها و تهدیدها
• تحلیل PESTEL: برای بررسی عوامل سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فناوری، زیست‌محیطی و قانونی
• تحلیل رقابتی: برای شناسایی مزیت‌های رقابتی و وضعیت رقبا

مرحله ۴: شناسایی گزینه‌های راه‌حل

مرحله ۵: انتخاب بهترین راه‌حل

مرحله ۶: پیاده‌سازی و ارزیابی نتایج

تحلیل محیط کسب و کار ایران

در ادامه این مقاله به تشریح انواع تجزیه و تحلیل کسب و کار و آنالیز نرم افزار ها و نمونه های محیط کسب و کار خواهیم پرداخت. دنیای دیجیتال امروزی که مبتنی بر داده است، گزینه‌ها و منابع جدید بیشماری را برای مصرف کنندگان و مشاغل به طور یکسان ارائه می‌دهد. فراوانی و تعدد گزینه‌ها اغلب باعث فلج تصمیم‌گیری می‌شود، زیرا مردم در مواجهه با انتخاب‌های بیشتر غرق در عدم اقدام می‌شوند. در حالی که چنین شرایطی برای یک شهروند عادی آزاردهنده و ناخوشایند است، اما برای بخش تجاری فاجعه بار است، به ویژه در مواردی که بخش تجاری در تلاش برای تنظیم یک طرح تجاری موفق است.

تحلیلگران کسب و کار امروزه عنصر ضروری برای بقا و موفقیت یک سازمان هستند.

کارشناس های تجزیه و تحلیل کسب و کار با استفاده از تکنیک‌های مختلف تجزیه و تحلیل ساختار یافته کسب‌وکار، به شرکت‌ها کمک می‌کنند تا نیازها را شناسایی کرده، نقص‌ها را ریشه‌یابی کنند و سیل داده‌ها و گزینه‌ها را برای یافتن راه‌حل عملی مناسب بررسی کنند.

در ادامه این مقاله برخی از تکنیک های برتر تجزیه و تحلیل کسب و کار و نحوه استفاده موفقیت آمیز از آنها برای موفقیت یک سازمان را بررسی خواهیم کرد. مواردی که در ادامه مطرح شدند، متداول‌ترین روش‌هایی هستند که استفاده می‌شوند.

ده تکنیک برتر تجزیه و تحلیل کسب و کار

1. مدل سازی فرآیند کسب و کار (BPM)
2. طوفان فکری
3. گربه
4. مسکو (باید یا باید، می توانست یا باید)
5. تجزیه وتحلیل MOST (ماموریت، اهداف، استراتژی ها و تاکتیک ها).
6. تجزیه وتحلیل PESTLE
7. تجزیه وتحلیل SWOT
8. شش کلاه تفکر
9. 5 چرا
10. تجزیه وتحلیل نیازهای غیر عملکردی

شرح تکنیک های تحلیل کسب و کار

تکنیک های تجزیه و تحلیل کسب و کار فرآیندهایی هستند که برای ایجاد و اجرای برنامه‌های لازم برای شناسایی نیازهای یک شرکت و ارائه بهترین نتایج استفاده می‌شوند. چیزی به نام تکنیک یا نسخه واحد برای همه وجود ندارد زیرا هر کسب و کار یا سازمانی متفاوت است. در ادامه ده تکنیک برتر تجزیه و تحلیل کسب و کار آورده شده است. تحلیلگران کسب و کار که می‌خواهند مدیر پروژه شوند باید با اکثر آنها، آشنا باشند.

1. مدل‌سازی فرآیند کسب‌وکار (BPM)

BPM اغلب در طول مرحله تجزیه و تحلیل کسب‌وکار برای درک شکاف‌های بین فرآیندهای کسب‌ و کار فعلی و هر فرآیند آتی که کسب‌وکار به دنبال آن است، استفاده می‌شود. این تکنیک شامل چهار گام است:

• برنامه ریزی استراتژیک
• آنالیز مدل کسب و کار
• تعریف و طراحی فرآیند
• آنالیز فنی برای راه حل های پیچیده تجاری

بسیاری از صنایع، به ویژه صنعت فناوری اطلاعات، از این تکنیک استقبال می کنند، زیرا روشی ساده و سرراست برای ارائه مراحل فرآیند اجرا و نشان دادن نحوه عملکرد آن در نقش‌های مختلف است.

2. فکری:

هیچ چیزی مانند طوفان فکری خوب و قدیمی برای ایجاد ایده‌های جدید، شناسایی علل ریشه‌ای مشکل و ارائه راه‌حل‌هایی برای مشکلات پیچیده تجاری وجود ندارد. طوفان فکری یک تکنیک فعالیت گروهی است که اغلب با روش‌های دیگری مانند PESTLE و SWOT ترکیب می‌شود.

3. تکنیک CATWOE:

CATWOE بازیکنان و ذینفعان پیشرو را شناسایی می‌کند و برداشت‌های سهامداران مختلف را در یک پلتفرم واحد جمع‌آوری می‌کند. تحلیلگران کسب و کار از این تکنیک برای ارزیابی کامل چگونگی تأثیر هر اقدام پیشنهادی بر طرف‌های مختلف استفاده می‌کنند. CATWOE مخفف عبارت زیر است:

• مشتریان: چه کسی از کسب و کار سود می‌برد؟
• بازیگران: بازیکنان در این پروسه چه کسانی هستند؟
• فرآیند تبدیل: تحول در هسته سیستم چیست؟
• جهان نما: تصویر بزرگ چیست و چه تأثیراتی دارد؟
• مالک: مالک سیستم تحت تأثیر چه کسی است و چه ارتباطی با آنها دارد؟
• محدودیت‌های محیطی: محدودیت‌ها چیست و چگونه بر راه‌حل تأثیر می‌گذارند؟

4. مسکو (MoSCoW):

موسکوو با ارائه چارچوبی، هر تقاضا را نسبت به بقیه ارزیابی کرده و الزامات را اولویت‌بندی می‌کند. این فرآیند شما را وادار می‌کند تا در مورد ضرورت واقعی هر عنصری سوال بپرسید. آیا کالایی مورد نیاز است یا باید؟ آیا تقاضا چیزی است که می‌تواند محصول را بهتر کند یا چیزی است که در آینده ایده خوبی خواهد بود؟

5. MOST (ماموریت، اهداف، استراتژی‌ها و تاکتیک‌ها):

MOST یک چارچوب قوی برای تجزیه و تحلیل کسب‌وکار است که یکی از بهترین تکنیک‌ها برای درک توانایی و هدف سازمان در نظر گرفته می‌شود. این تکنیک شامل انجام یک آنالیز داخلی دقیق و کامل از اهداف سازمان و نحوه نزدیک شدن به آنها است. MOST مخفف عبارات زیر است:

• ماموریت: هدف سازمان چیست؟
• اهداف: اهداف کلیدی که به دستیابی به ماموریت کمک می‌کنند چیست؟
• استراتژی ها: گزینه‌های موجود برای دستیابی به اهداف چیست؟
• تاکتیک‌ها: روش‌هایی که سازمان برای اجرای استراتژی‌ها دنبال می‌کند چیست؟

6. تجزیه و تحلیل PESTLE

کارشناسان از مدل PESTLE (گاهی اوقات PEST نامیده می‌شود) برای شناسایی عوامل محیطی که می‌توانند روی شرکت آنها تأثیر بگذارند و بهترین روش برای تصمیم‌گیری استفاده می‌کنند. این تأثیرات عبارتند از:

• سیاسی: حمایت مالی و یارانه‌ها، ابتکارات و سیاست‌های دولتی.
• اقتصادی: هزینه‌های نیروی کار و انرژی، تورم و نرخ بهره.
• جامعه شناسی: آموزش، فرهنگ، رسانه، زندگی و جمعیت.
• فناوری: فناوری‌های جدید اطلاعات و سیستم‌های ارتباطی.
• حقوقی: مقررات دولتی و ملی و استانداردهای استخدامی.
• محیط زیست: زباله، بازیافت، آلودگی و آب و هوا.

با بررسی و مطالعه این عوامل، تحلیلگران درک بهتری از نحوه تأثیرگذاری آنها بر روندهای کسب و کار خود به دست می آورند. این درک، به نوبه خود، توسعه استراتژی‌ها را برای تحلیلگران آسان‌تر می‌کند.

از این روش با ترکیب های متفاوت و شبیه به همی نیز نام آورده می شود که همگی آنها به دلیل مخفف بودن کلمات یکی می باشند و تفاوتی ندارند . اگر می خواهید دلیل این تفاوت را بدانید.

7. تجزیه و تحلیل SWOT:

SWOT یکی از محبوب ترین تکنیک ها در تجزیه و تحلیل کسب‌وکار است. SWOT نقاط قوت و ضعف را در ساختار شرکت شناسایی کرده و آنها را به عنوان فرصت‌ها و تهدیدها معرفی می‌کند. این دانش به تحلیلگران کمک می‌کند تا تصمیمات بهتری در مورد تخصیص منابع و پیشنهاداتی برای بهبود سازمان بگیرند.

چهار عنصر SWOT عبارتند از:

• نقاط قوت: ویژگی‌های کسب و کار که باعث برتری آن نسبت به رقبا می‌شود.
• نقاط ضعف: ویژگی‌های کسب‌وکار که در مقایسه با رقبا، ضرری برای سازمان ایجاد می‌کند.
• فرصت‌ها: عناصر موجود در محیط که کسب و کار می‌تواند از آنها بهره‌برداری کند.
• تهدیدها: عناصری در محیط که می‌توانند کسب و کار را مختل کنند.

SWOT یک تکنیک ساده و همه کاره است که در انالیز سریع یا عمیق هر سازمانی به همان اندازه مؤثر است. همچنین برای ارزیابی سایر موضوعات مانند گروه ها، عملکردها یا افراد مفید است.

8. شش کلاه فکری

این فرآیند تجزیه و تحلیل کسب‌وکار با تشویق ایده‌ها و دیدگاه‌های مختلف، خط فکری گروه را هدایت می‌کند. “شش کلاه” عبارتند از:

• سفید: روی داده ها و منطق شما تمرکز می‌کند.
• قرمز: از شهود و احساسات درونی استفاده می‌کند.
• سیاه: نتایج منفی بالقوه را در نظر بگیرید و چه چیزی ممکن است اشتباه باشد.
• زرد: روی نکات مثبت تمرکز کنید. دیدگاه خوشبینانه را حفظ کنید.
• سبز: از خلاقیت استفاده می‌کند.
• آبی: تصویر بزرگ را در نظر می‌گیرد.

تکنیک شش کلاه فکری اغلب همراه با طوفان فکری استفاده می‌شود و به عنوان ابزاری برای هدایت فرآیندهای ذهنی تیم عمل می‌کند و باعث می‌شود آنها دیدگاه‌های متفاوتی را در نظر بگیرند.

9. چرا:

تکنیک 5 چرا فقط “چرا” را در یک سری سوالات اصلی به کار می گیرد. این رویکرد به تحلیلگران تجاری کمک می‌کند تا ابتدا منشاء یک مشکل را مشخص کنند. در گام اول پرسیدن چرایی وجود موضوع اصلی، سپس با پرسیدن “چرا” های بعدی آن را دنبال کنید.

مثال: مسئله: مشتری از تحویل برخی از چاپگرهای سه بعدی خودداری می‌کند.

• چرا؟ زیرا مدل‌های ارسالی اشتباه است.
• چرا؟ زیرا اطلاعات محصول در پایگاه داده نادرست بود.
• چرا؟ زیرا منابع کافی برای نوسازی نرم افزار پایگاه داده تخصیص داده نشده.
• چرا؟ چون مدیران ما فکر نمی‌کردند این موضوع در اولویت است.
• چرا؟ زیرا هیچ کس از تعدد این مشکل آگاه نبود.

10. اقدام متقابل:

گزارش‌دهی موارد را بهبود بخشیده و مطمئن شوید که مدیران گزارش‌ها را می‌خوانند و بودجه مناسبی را برای نوسازی نرم‌افزار پایگاه داده اختصاص می‌دهند.

تجزیه و تحلیل نیازهای غیرعملکردی:

تحلیل‌گران این تکنیک را برای هر پروژه‌ای که در آن راه‌حل فناوری جایگزین، تغییر یا ساخته می‌شود، اعمال می‌کنند. این آنالیز، ویژگی‌های مورد نیاز برای یک سیستم جدید یا اصلاح شده را تعریف و ثبت می‌کند و اغلب با الزاماتی مانند ذخیره‌سازی داده یا عملکرد سروکار دارد.

آنالیز نیازهای غیرعملکردی معمولاً شامل موارد زیر است:

• ورود به سیستم
• کارایی
• قابلیت اطمینان
• امنیت

انالیز نیازهای غیرعملکردی معمولاً در مرحله تجزیه و تحلیل کسب‌وکار اجرا می‌شود و در مرحله طراحی عملی می‌شود.

نتیجه‌گیری