در این مقاله از مدیرنو؛ به ویژگی و نقش افراد در تیم های کسب و کار می‌پردازیم. ویژگی هریک از اعضای تیم کسب و کار شما چیست و چه نقشی بازی می‌کنند؟ اگر تمامی اعضای تیم سبک رفتاری و نقش مشابهی داشته باشند، در این صورت ممکن است که تیم نامتعادل شود. شناخت خصوصیات رفتاری، تیپ شخصیتی افراد منجر به مدیریت بهتر تیم و دستیابی به اهداف سازمانی خواهد شد.
کار در یک تیم مستلزم سازماندهی و همکاری است. برای اینکه تیم ها بیشترین بازدهی را داشته باشند، هرکس باید نقش خاصی در تیم داشته باشد که با نقاط قوت آنها همسو باشد. دکتر مردیت بلبین نظریه نقش تیم را بر اساس ویژگی های رفتاری توسعه داد. 9 نقش تیمی بلبین به سه دسته تقسیم می شوند:
سه گروه کلی نقش افراد در تیم
تفکر گرا (نقش بر پایه‌ی تفکر)
عمل گرا (نقش بر پایه فعالیت)
مردم گرا (نقش بر پایه‌ی افراد)
اعضای تیم عمل گرا آماده هستند تا کارها را به مرحله اجرا درآورند و با ضرب الاجل های دقیق به خوبی انجام می دهند. تفکر گراها، متفکرانی انتقادی هستند که ممکن است ایده های جدیدی را ارائه دهند. اعضای تیم مردم گرا، دارای مهارت های ارتباطی قوی هستند که می تواند به آنها کمک کند از کل تیم حمایت کنند.
نقش اعضای تیم در مدل بلبین (Belbin)
1- نقش بر پایه‌ی تفکر (تفکر گرا)
- ایده پرداز (Plant)
- ارزیاب و مراقب-ناظر (Monitor-Evaluator)
- افراد متخصص (Specialist)
ایده پرداز (PL) تیم
ایده پردازها با ابتکار، به خلق ایده‌ها و رویکردهای جدید می‌پردازند. ستایش و قدردانی از این افراد موجب رشد آنها می‌شود اما نسبت به انتقاد به‌شدت واکنش نشان می‌دهند.
- ایده پردازان معمولاً افرادی خویشتن گرا هستند و ترجیح می‌دهند به‌صورت جدا از تیم کار کنند، به علت اینکه کار آنها خلق ایده‌های جدید و بدیع است.
- آنها می‌توانند در ساعت‌های غیر کاری نیز به فعالیت کاری بپردازند.
از نقاط ضعف این افراد این است که ممکن است در برقراری ارتباط ضعیف باشند و همچنین تمایل به نادیده گرفتن پارامترهای داده‌شده و محدودیت‌ها داشته باشند.
نمونه ای از نقش تیم ایده پردازان: آنها بسیار خلاق هستند، به همین دلیل است که طراحان محصول فوق العاده ای خواهند بود.
ارزیاب و مراقب-ناظر (ME) تیم
ناظران بهترین آنالیز و ارزیابی را در مورد ایده‌های دیگران انجام می‌دهند (اغلب در مورد ایده پردازان تیم). ارزیابان افراد زیرک و هدفمندی هستند و قبل از تصمیم گیری، به‌دقت همه‌ی موارد را از جنبه‌ی مثبت و منفی می‌سنجند.
این گروه، متفکرانی انتقادی هستند و در رویکردهایی که پیش می‌گیرند، بسیار استراتژیک هستند. آنها اغلب به‌صورت انفرادی و غیراحساسی مشاهده می‌شوند.
از نقاط ضعف این افراد این است که گاهی اوقات به‌عنوان محرک ضعیف عمل می‌کنند.
مثالی از نقش تیم ارزیاب و مراقب: این گروه مدیران پروژه بیش از حد سازمان یافته شما هستند که به صورت استراتژیک پروژه ها را تدوین و امور کاری را بین تیم ها به خوبی متصل می کنند.
افراد متخصص (SP) تیم
افراد متخصص کسانی هستند که دانش خاصی که برای انجام یک کار لازم است، در اختیار دارند. این افراد به علت توانایی‌ها و مهارت‌هایی که دارند به خودشان مغرور هستند.
آنها به‌عنوان متخصص و کارشناس در درون تیم کار می‌کنند و به خودشان تعهد می‌دهند که در رشته‌ی خودشان به‌طور کامل متخصص باشند.
از نقاط ضعف این افراد مشارکت در حوزه‌های محدود کاری و غرق در مسائل فنی است.
مثالی از نقش تیم متخصص: متخصصان ممکن است کدنویسان شما، تحلیلگران سئو یا کارکنان فنی شما در تیم باشند. وظایف آنها بر روی مهارتی است که بقیه تیم ممکن است چیز زیادی درباره آن ندانند و خوشبختانه آن را پوشش داده اند.
2- نقش بر پایه فعالیت (افراد عمل گرا)
1-1- شکل‌دهندگان یا موتورهای محرک گروه (Shaper)
1-2- افراد اجرایی (Implementer)
1-2- کامل‌کننده‌ها یا تمام‌کننده‌ها (Completer-Finisher)
شکل دهندگان یا موتورهای محرک گروه (SH)
شکل دهندگان افرادی هستند که چالش‌های ایجادشده در تیم را بهبود می‌بخشند. آنها افراد پرانرژی و معمولاً برونگرایی هستند که از تحریک کردن دیگران لذت می‌برند و همیشه بهترین رویکرد را برای حل مسائل پیدا می‌کنند. این افراد کسانی هستند که همه‌چیز را به هم می‌زنند تا اطمینان حاصل کنند که همه‌ی احتمالات در نظر گرفته‌شده است.
از نقاط ضعف این افراد این است که اغلب اوقات شکل دهندگان باوجود مشکلاتی که در چالش‌های به وجود آمده مشاهده می‌کنند بازهم تمایل دارند تا شجاعانه به سمت آن بروند درصورتی‌که افراد دیگر تسلیم شدن را ترجیح می‌دهند. نقطه‌ضعف بالقوه‌ی این افراد جروبحث کردن است که ممکن است برای دیگران آزاردهنده باشد.
مثالی از نقش تیم موتورهای محرک: با استفاده از تیم بازاریابی محصول به عنوان مثال، موتورهای محرک رئیس محصول است که بر چشم‌انداز تیم و نقشه راه برای رسیدن به آن نظارت می‌کند.
افراد اجرایی (IMP)
افراد اجرایی کسانی هستند که کارها را انجام می‌دهند. این افراد ایده‌ها و مفاهیم پذیرفته‌شده در تیم را به فعالیت‌ها و برنامه‌های کاربردی تبدیل می‌کنند. آنها معمولاً افرادی محافظه‌کار و باانضباط هستند که کارها را به‌صورت سیستماتیک و کارا و بسیار سازماندهی‌شده انجام می‌دهند. این افراد کسانی هستند که شما می‌توانید برای انجام کارها روی آنها حساب کنید.
یکی از ایرادات این افراد شاید نا منعطف بودن آنها باشد و اینکه در برابر تغییرات تا حدی مقاومت می‌کنند.
مثالی از نقش تیم مجری: مجری می تواند یک تحلیلگر کسب و کار در تیم بازاریابی محصول شما بوده و راه‌های کارآمدتر کردن فرآیندهای سازمان را ارزیابی می‌کند.
کامل کننده ها – تمام کننده ها (CF)
کامل‌کننده‌ها – تمام‌کننده‌ها افرادی هستند که پروژه‌ها را به‌طور کامل به‌پایان می‌رسانند. آنها از اینکه در انجام پروژه‌ها خطایی وجود نداشته باشد و یا حذفیاتی صورت نگرفته باشد، اطمینان حاصل می‌کنند. این افراد به جزئیات کوچک توجه می‌کنند.
این افراد خیلی به مهلت تعیین‌شده برای تکمیل پروژه توجه دارند و به علت همین نگرانی و توجه، به گروه فشار می‌آورند تا کار موردنظر را در زمان تعیین‌شده به‌پایان برسانند. تعریف این افراد از یک فرد حرفه‌ای این است: باوجدان و مشتاق.
بااین‌حال از نقاط ضعف قابل‌قبول این افراد این است که ممکن است نگرانی‌های غیرضروری داشته باشند و شاید تفویض اختیار نیز برای آنها سخت باشد.
نمونه ای از نقش تیم تمام کننده: تمام کننده ها در پشتیبانی فنی به خوبی عمل می کنند. آنها می دانند که چگونه مشکلات را سریع و کارآمد شناسایی و برطرف کنند.
3- نقش بر پایه‌ی افراد (مردم گرا)
2-1- هماهنگ کننده ها (Cordinator)
2-2- کارگرهای تیمی یا دیپلمات‌ها (Team Workers)
2-3- کاشف یا محقق منابع (Resource Investigator)
هماهنگ کننده ها (CO)
هماهنگ کننده‌ها افرادی هستند که به‌صورت سنتی نقش رهبری تیم را بر عهده‌دارند و همچنین به‌عنوان رئیس نیز به آنها اشاره می‌شود. آنها تیم را برای درک و فهم اهداف موردنظر راهنمایی می‌کنند. این افراد معمولاً شنوندگانی عالی هستند و همچنین به‌طور طبیعی توانایی تشخیص جایگاه هرکدام از اعضاء تیم را در جدول سازمانی دارند. آنها افرادی آرام هستند و در تفکیک وظایف بسیار مؤثر و تأثیرگذار عمل می‌کنند.
نقطه‌ضعف این افراد این است که با تفویض اختیار بیش‌ازحد، از مسئولیت‌های شخصی خود دور می‌شوند و تمایل به دست‌کاری آنها دارند.
نمونه ای از نقش تیم هماهنگ کننده: هماهنگ کننده ها از همکاری و ایجاد انگیزه در دیگران لذت می برند، بنابراین آنها در تیمی به عنوان رهبر توسعه دهندگان محصول به خوبی ایفای نقش کرده و پیشرفت می کنند.
گروهی کارها یا دیپلمات ها (tw)
گروهی کارها، افرادی هستند که در حال ارائه پشتیبانی هستند تا اطمینان حاصل کنند که افراد درون تیم به‌صورت اثربخش باهم همکاری می‌کنند. این افراد نقش مذاکره کنندگان را در درون تیم دارند. همچنین آنها افرادی انعطاف‌پذیر، دیپلماتیک، حساس و باهوش هستند. گرایش آنها به سمت افرادی است که در گرفتن حق خود توانا هستند مگر اینکه اولویت تیم همبستگی و کمک کردن به افراد همراه باشد.
ضعف این افراد این است که گرایشات غیرمنطقی دارند و در مباحثه‌ها و تصمیم گیری‌ها نامتعهد بوده و این وضعیت را حفظ می‌کنند.
مثالی از نقش تیم گروهی کارها: از آنجایی که گروهی کارها، ذاتا همکاران خوبی هستند، به عنوان یک بازاریاب محصول در یک تیم بزرگتر خروجی بهتری خواهند داشت.
کاشف یا محقق منابع (RI)
محققان خلاق و کنجکاو هستند. کاشف ها گزینه‌های قابل‌دسترسی را کشف می‌کنند، مخاطبین را گسترش می‌دهند و به‌عنوان نماینده‌ی تیم، برای به‌دست آوردن منابع برای تیم به مذاکره می‌پردازند. آنها اعضای پرشور و مشتاق گروه هستند، کسانی که با شناسایی و کار کردن با ذینفعان خارج از گروه به تکمیل اهداف گروه کمک می‌کنند. محققان منابع معمولاً به خارج سازمان می‌روند و اغلب افراد برون گرایی هستند. درواقع غالباً به نظرات و ایده‌های دیگران گوش می‌دهند و پذیرای آنها هستند.
نقطه ضعف این افراد اینست که به‌سرعت اشتیاق خود را از دست می‌دهند و اغلب بیش‌ازحد خوش بین هستند.
مثالی از محقق منابع: از آنجایی که محققین منابع دوست دارند با دیگران شبکه های کاری ایجاد کنند، در فروش محصول پیشرفت خوبی خواهند کرد.
چگونه یک تیم متعادل ایجاد کنیم
ایجاد تیم های متعادل در محل کار خصوصا زمانی که شخصیت ها و نقاط قوت مختلفی در تیم دارید می تواند چالش زیادی به همراه داشته باشد. بعید است که اکثر تیم ها افرادی را داشته باشند که هر 9 نقش تیم را ایفا کنند، به همین دلیل بسیار مهم است که بدانید چگونه با تیم فعلی کار کرده و از نقاط قوت هر یک از اعضای تیم استفاده کنید.
تیمتان را بر پایه نقاط قوتش بسازید.
هر نقش تیمی، نقاط قوت و ضعف خاص خود را دارد. آگاهی از این موارد می تواند در ایجاد یک تیم متعادل تر کمک کند. به عنوان مثال، یک ایده پرداز ممکن است در برقراری ارتباط راحت تر باشد، اما آنها می دانند که چگونه مشکلات پیچیده را حل کنند. یک تمام کننده، ممکن است تجربه زیادی در کار تیمی نداشته باشد، اما همیشه ایده هایش را به موقع ارائه می دهد.
هنگام واگذاری مسئولیت به اعضای تیم، روی نقاط قوت هر یک از اعضای تیم تمرکز کنید. می توانید این کار را با استفاده از وظایف تمرینی یا ارزیابی کارکنان انجام دهید. وقتی اعضای تیم بتوانند هر روز از نقاط قوت خود در محل کار استفاده کنند، تیم شما بهترین عملکرد را خواهد داشت.
شکاف های موجود در تیم خود را ارزیابی کنید
اگر افراد زیادی با نقاط قوت یکسان در یک تیم داشته باشید، درگیری ها و شکاف ها ممکن است رخ دهد. به عنوان مثال، داشتن تعداد زیادی از افراد تفکر گرا و نداشتن افراد عمل گرا به اندازه کافی، می تواند منجر به تولید ایده های زیاد و بدون اجرا شود.
با ارزیابی های منظم می توانید از شکاف های تیم خود آگاه شوید. نه تنها باید عملکرد اعضای تیم را ارزیابی کنید، بلکه باید نحوه همکاری اعضای تیم را نیز مشاهده کنید. شما می توانید مسئولیت ها و وظایف کاری را بر اساس رفتار طبیعی و تیپ های شخصیتی تغییر دهید. بازی های تیم سازی یک راه عالی برای ارتباط با تیم و یادگیری نحوه انجام کار با کیفیت هستند.
شناخت نقش افراد در تیم چه کمکی می کند؟
دانش و اطلاعاتی که از مدل بلبین (نقش اعضا در تیم) به‌دست می‌آورید، به شما در شناسایی نقاط قوت و ضعف درون تیمتان کمک می‌کند. همچنین می‌توانید بر تعارضات بین همکاران غلبه نموده و هر کمک و مشارکتی از جانب اعضاء را درک و قدردانی کنید.
چطور از این روش به بهترین شکل استفاده کنید؟
- اگر شما دارای گروه بزرگی از افراد هستید، آن را حدوداً به پنج یا شش تیم تقسیم کنید. اگر گروه شما کوچک است از تقسیم کردن آن پرهیز کنید.
- از هرکدام از تیم‌ها بخواهید چارتی را با توجه به نقش‌های موجود در لیست بلبین که شامل نُه نقش است تهیه کنند. اسم خودشان را در بخش‌هایی که به دو نقش اول آنها مربوط می‌شود یادداشت کنند.
- اعضای تیم را به بحث کردن تشویق کنید. به این صورت که از آنها بخواهید لیستی را از پنج بخش اصلی که فکر می‌کنند در آنها قدرت و ضعف دارند تهیه کنند. بررسی کنند که با دیگر همکاران همپوشانی دارند و یا تضاد.
- از اعضای تیمتان بخواهید که در کنار هم سه فعالیت مهم جست‌وجو، توجه و کمک به تیم را در کنار هم انجام دهند. تا تیم، فعالیت‌های خود را با اثربخشی بیشتری انجام دهد.
کلام آخر:
تیم های متعادل بهره وری تیم را افزایش می دهند
استفاده از 9 نقش تیمی Belbin می تواند به ایجاد یک محیط کاری متعادل کمک کند تا تیم سازنده تری داشته باشید. وقتی بدانید که چگونه روی نقاط قوت تیم مانور دهید، آنها از نقش های خود لذت برده و خروجی بهتری از کار تیمی به دست خواهید آورد.
برای دریافت اطلاعات بیشتر در این مورد به صفحه آموزش درون سازمانی مدیرنو مراجعه فرمایید.
با ما در ارتباط باشید.
کلیدواژه: نقش اعضای گروه, نقش افراد در تیم, نقش افراد در گروه، نقش افراد در تیم , نقش اعضای گروه , نقش افراد در گروه , نقش های تیم , انواع نقش ها در کار تیمی , نقش های تیم , انواع نقش ها در گروه , مدل های تیم سازی